SAM PECKINPAH: Pat Garret and Billy the Kid (1973.)

SAM PECKINPAH: Pat Garret and Billy the Kid (1973.)

Sem Pekinpo (21. februar 1925., Frezno, SAD – 28. decembar 1984., Inglvud, SAD), je američki filmski reditelj i scenarista, širom sveta poznat po epskom, krvavom vesternu Divlja horda (1969.), brutalnom prikazu nasilja u kombinaciji usporenog pokreta i majstorski orkestrirane montaže.

Zvali su ga Krvavi Sem, bio je holivudski enfant terrible, okoreli alkoholičar, buntovnik s razlogom i vremenom je postao kultni autor, reditelj koji je redefinisao klasični vestern. Kritičari su njegov pristup nasilju u filmovima smatrali vidom mizantropije i mizoginije, kao pogled na prirodu kao otelotvorenje zla i okrutnosti. Pekinpo je svoje tragične junake slikao kao zatvorenike svoje sudbine koji kao iskreni i časni ljudi tragaju za značenjem, pravdom, smislom i iskupljenjem u svetu prepunom zla, nasilja i apsurda. U svojim uznemirujućim i uzbudljivim filmskim ostvarenjima Pekinpo se bavio sukobom između ideala i pokvarenosti i nasilja u ljudskom društvu. Scene brutalnog nasilja koristio je kao sredstvo za postizanje katarze.

Godine 1973. Sem Pekinpo snima antologijski vestern o jednom od najpopularnijih odmetnika Divljeg Zapada – Biliju Kidu (tumači ga maestralni Kris Kristofferson) uz malu pomoć legendranog pesnika, muzičara i glumca Boba Dylana (tumači lik čudesnog Alijasa, i pojavljuje se kao autor nezaboravnih muzičkih komada, kasnije objavljenih kao soundtrack, na jednom od bitnih albuma rokenrola – sa kultnom pesmom Knockin’ on the heaven’s door).

Mama, take this badge from me

I can't use it anymore

It's getting dark, too dark to see

Feels like I'm knockin' on heaven's door

Knock-knock-knockin' on heaven's door

Mama, put my guns in the ground

I can't shoot them anymore

That cold black cloud is comin' down

Feels like I'm knockin' on heaven's door

Knock-knock-knockin' on heaven's door

"You just better start sniffin' your own rank subjugation Jack

'Cause it's just you against your tattered libido, the bank and the mortician forever, man.

And it wouldn't be luck if you could get out of life alive."

Knock-knock-knockin' on heaven's door

Horhe Luis Borhes, slavni književnik, jednom prilikom je napisao o Biliju Kidu: Nedorasli dečak koji je, skončavši u 21. godini dugovao ljudskoj pravdi 21 smrt – ne računajući Meksikance. U pomenutom filmu Bili Kid je tipični pekinpoovski (anti)junak slobodan i neprilagođen, u neskladu sa vremenom koje se ubrzano menja. Kao oličenje slobode i samostalnosti on je na stalnoj meti krotitelja neprilagođenih i odmetnutih, lovaca na ucenjene i bivših prijatelja.

Ovo je priča o vremenu legenda, a ne priča o dvojici revolveraša, objašnjavao je Pekinpo. Šerif (njegov lik tumači legendarni James Coburn), predstavnik zakona i reda, Pat Garet, ne progoni samo odmetnutog Bilija Kida, već i sebe samog, onakvog kakav je bio dok je jahao zajedno sa mladim i slobodnim Kidom. Ubijajući Bilija Kida on ubija i uspomenu na samog sebe, oslobađajući se tereta prošlosti i nastavljajući život korumpiranog šerifabraneći interese bogatih stočara i svih onih uklopljenih mimikrijom licemerja u red i zakon.

Ubijajući Bilija Kida, večnog dečaka, ubicu i simbol slobode i nepristajanja, Garet ubija još jednog od neustrašivih boraca protiv nepravdi sveta, fantoma slobode u pokušaju da odvede svet hrabrih, neustrašivih i svojeglavih ravno do dna – istine, spoznaje i konačnog oslobođenja od mentalnog i duhovnog ropstva.

Odmetnici su večiti borci na granicama bezgraničnog i budućnosti, pisao je pesnik Gijom Apoliner. Moglo bi se reći da su odmetnici slični pesnicima, spremni da svojim delima, snovima i vizijama preurede zabludeli svet nasilja i zla, i sve njegove noćne more iz kojih se još uvek nije probudio.

Filmski odmetnik i pesnik apokaliptičnih, nasilnih slika u pokretu – Sem Pekinpo, stvorio je svojim beskompromisnim stilom i vizijom još jedno nezaboravno delo, uspomenu na sve one hrabre i slobodne ljude koji su svoje živote nesebično ugradili u večni plamen i pesmu o slobodi i nepristajanju na svet nepravdi. Razapeti unutar večnog sukoba između vrednosti i ideala, s jedne, i pokvarenosti i nasilja, s druge strane društva, njegovi usamljeni junaci ostali su zauvek ovekovečeni objektivom njegove uzbudljive kamere u potrazi za istinom i pravdom u jednom bezbožnom, nihilističnom svetu, bez konačne katarze koja nam je svima veoma, veoma potrebna.

Uprkos svim kontraverzama koje su ga pratile tokom njegove burne karijere i života, Sem Pekinpo ostaje jednim od najznačajnijih filmskih reditelja sedamdesetih godina 20. veka, jedan od najvećih filmskih umetnika svoje ere, odmetnik koji je svojom kreativnošću, smelošću i beskompromisnošću uticao na potonje filmske veličine poput Waltera Hilla, Clint Eastwooda ili pak Quentina Tarantina.

By Dragan Uzelac