ROBERT CRAY (1953. - )

ROBERT CRAY (1953. -     )

     Robert Cray američki je blues gitarista, pevač, te kantautor i vođa sastava Robert Cray Band. Robert Cray je jedan od retkih bluz umetnika koji je 1980-ih i 1990-ih uspeo da kultiviše mejnstrim. Tokom dugogodišnje karijere koja je počela 1970-ih, on je jedinstveno spojio elemente ritam i bluza, popa i tradicionalnog bluza kako bi pridobio obožavaoce sa savremenijim zvukom bluza. Dan Forte iz časopisa Guitar Player priznao je retkost popularnog bluz umetnika navodeći: Robert Cray ne samo da pravi sjajnu muziku, on stvara istoriju. Uz nekoliko izuzetaka... nekada je postojao bluz i bilo je masa, i nikada se njih dvoje neće sresti. Ali Cray, koji je očigledno poštovan u bluz krugovima, je miljenik štampe. Iako je postizao priznanje kritike, Cray nije ostao bez svojih kritičara, uglavnom bluz čistunaca nezadovoljnih prljanjem tradicionalnog bluz zvuka drugim žanrovima. Međutim, Cray se nije izvinio za svoju muziku, a nagrađen je sa pet Gremi nagrada za svoj inovativni stil.

"Hey, Albert!"
"Yeah, Johnny, what's happening, man?"
"What's going on, man?"
"Oh man, it's all right"
"Tell me something, Albert: what ever happened to Hop Wilson, man?"
"Well, Hop left us, man"
"He did, Albert"
"Boy he sure played that guitar over at the Red Lily Cube"
"Yeah he layed that steel in his lap, he'd be gettin' down"
"I used to like the way he said"

I believe
My baby got a black cat bone, oh yeah, yeah
I believe
My baby got a black cat bone
Seems like everything I do
Seems like I do is wrong

You see I tried so hard
To get along with that woman of mine
You see I tried real hard, y'all
To get along with that woman of mine, yeah, yeah
That seems like the harder I tried
The more she walked around cheatin' and lyin', oh
Yeah, she did

[Collins on vocals:]
I walked down from Dallas, Texas
Down to Wichita Falls
I got to thinkin' about that big-legged woman
We were no walkin' on

I believe
My baby got a black cat bone
Just like everything I do
Everything I do is wrong

Ha, play it Albert!
Yeah!

[Collins solo]

[Copeland solo]

[Johnny and Albert vocals together:]
I went all the way from Dallas
Down to Wichita Falls
Got to thinkin' about my big-legged woman
We were no walkin' on

I believe
Baby's got a black cat bone, yeah
Seem like everything I do
Seem like I do is wrong

[Dual solo]

I believe
My baby got a black cat bone
I believe
My baby got a black cat bone
Seem like everything I do
Seem like I do is wrong

     Rođen 1. avgusta 1953. godine, Cray nije imao tipično vaspitanje bluz muzičara. Njegovovo detinjstvo srednje klase bilo je u oštroj suprotnosti sa osiromašenim južnjačkim počecima i severnim geto stilom života mnogih velikana bluza. Kao i mnoga deca vojnih porodica, Cray je proveo svoje formativne godine seleći se sa jedne lokacije na drugu, počevši od Kolumbusa, Džordžije, gde je rođen. Stalno iskorenjivanje učinilo je Craya stidljivim, introvertnim detetom; kada je ubedio majku da mu kupi gitaru, utehu je našao u muzici kao jednoj od retkih stalnih stvari u njegovom životu. Cray je imao brojne muzičke uticaje, pokupljene iz obimne kolekcije ploča njegovog oca koja je uključivala gospel, ritam i bluz, džez i tradicionalni bluz. Takođe je pokupio ludilo za Bitlsima 1960-ih. Marljivo je vežbao i pridružio se bendu dok je bio u srednjoj školi u Njuport Njuzu u Virdžiniji. Porodica se na kraju nastanila u Takomi u Vašingtonu. Cray je kao dete imao izvesnu obuku za klasičnog pijanistu, ali njegov prvi ozbiljni muzički izraz bio je eklektična mešavina rokenrola i ritam i bluza. Svirali smo rokenrol i R&B, priseća se on u intervjuu za Daun Bit. Ranije smo radili polu-psihedelični, polu-soul set: radili bismo broj Otisa Redinga, a onda bismo radili broj Džimija Hendriksa, leđa uz leđa. Međutim, otkrio je muziku velikana bluza Muddyja Watersa i Howlin’ Wolfa tražeći inspiraciju u očevoj kolekciji ploča, i od tada se zaljubio u bluz. Cray je govorio o ovoj prekretnici u intervjuu za časopis Musician sa J. O. Considineom: Onda sam postao fanatik. Niko mi nije mogao reći da je išta bolje od bluza. Cray je pokušao da prenese ovu strast svojim kolegama iz razreda, čak je otišao toliko daleko da ih je ubedio da rezervišu bluz muzičara Alberta Collinsa za svoju maturalnu zabavu. Crayova povezanost sa Collinsom se kasnije pokazala kao ključna za njegovu karijeru. Godine 1969. Cray je pronašao srodnu dušu u Richardu Cousinsu, lokalnom muzičaru. Njih dvoje su se upustili u studij bluza dok su zajedno svirali u barovima Tacoma. Njihova otkrića su uticala na razvoj sopstvene muzike, pa su otputovali u Judžin, Oregon, u nadi da će uspeti u naprednom fakultetskom gradu. Robert Cray Band je nastupio u baru sa Tomom Murphyjem na bubnjevima i Crayom kao frontmenom na vokalu i gitari. Cray je u to vreme još uvek bio veoma introvert, a njegova trema je izazvala tako jako cvokotanje zuba da je Cousins morao da predstavi svaku pesmu svojoj publici. Crayeva veza sa Albertom Collinsom iz njegovih srednjoškolskih dana donela je veliku isplatu kada je Collins angažovao Robert Cray bend da svira sa njim na njegovoj turneji po severozapadu Pacifika. Pored izloženosti mnogo većoj publici, Cray i članovi njegovog benda su od muzičara veterana prikupili neprocenjive informacije o finansijskoj strani karijere u muzičkom biznisu. Cray je zahvalan Collinsu što ih je naučio kako da skupljaju novac i da se bave vlasnicima barova. Za to vreme, Cray je upoznao i glumca Johna Belushija, koji je tada bio u jeku snimanja filma Animal house. Belushi je mladom muzičaru dao malu ulogu u filmu. Cray je možda dao Belushiju inspiraciju za uzvrat, pošto je glumac ubrzo nakon toga osnovao svoju grupu Blues brothers.

There are some things, I may not know.
Places in this world, I may never go.
But your love to me, means more than gold, oh Lord.
I don't have to wander no more, I can feel it all in my soul.

This way I feel, it must be a thrill.
and I'm so happy to tell you, oh I know your love is real.
For once in my life, I have someone to hold, oh Lord.
I don't have to wander no more, I can feel it all in my soul.

I'll never forget, the hour of the day that you came in to my life
and took all of my loneliness away.
For once in my life, oh Lord I've got someone to hold, oh Lord.
I don't have to wander no more, I can feel it all in my soul.
It's in my soul.
It's deep down in my soul.
And I don't have to wander no more, oh I know your love is real.
It's all in my soul.

    Godine 1978. bend je konačno privukao pažnju izdavačke kuće kada ih je promoter Tomato Recordsa primetio na bluz festivalu u San Francisku. Promoter, Bruce Bromberg, nadao se da će producirati njihov prvi album za svoju izdavačku kuću, ali rastući finansijski problemi primorali su projekat da se završi na izdavačkoj kući Tomato. Nažalost, Tomato je bio u jednako teškoj finansijskoj situaciji. Bilo je potrebno dve godine da se gotov album Who’s Been Talkin’ pojavio u prodavnicama 1980. godine, a kada se Tomato Records ubrzo ugasio, snimak je nestao sa njim. Bend se vratio na festivalske nastupe na neko vreme, ali se onda ponovo udružio sa Brombergom kako bi producirao svoj drugi album, Bad Influence, na Brombergovoj etiketi HighTone. Izdat 1983. godine, album je bendu doneo veću pažnju i datume turneja u Engleskoj i Japanu, uključujući nekoliko sa muzičkom legendom Ericom Claptonom. Crayova upotreba evokativnih melodija i dobro nacrtanih karakterizacija navela je jednog recenzenta Rollingstonea da smatra album prvim velikim naporom u revitalizaciji i unapređenju forme bluz pesama u mnogo, mnogo godina. Lari Birnbaum iz Down Beat-a pohvalio je Crayevo pevanje i rad na gitari: Cray poseduje bogat, gipki glas - koji podseća na Bobbyja Blanda i Littlea Miltona – i oštru, sa ukusom uzdržanu tehniku gitare... koja kombinuje uticaje kao što je Albert Collins, Johnny Guitar Wotson, Freddie King, Buddy Guy i Magic Sam u potpuno ličnu sintezu. Pete Velding, takođe iz Down Beat-a, napravio je svoje pohvale još korak dalje: Bilo bi teško da smisli album koji savršenije ilustruje savremeni bluz u njegovom najboljem, najjačem i najispunjenjem obliku. Bluz fondacija je prepoznala kvalitet albuma pohvalivši ga sa četiri svoja prestižna W.C. Handy Awards. Sledeći album, False Accusations, pojavio se 1985. sa malo drugačijom postavom. Peter Boe na klavijaturama i David Olson na bubnjevima pridružili su se originalnim članovima Crayu i Cousinsu. Cray je probio novi teren u bluz muzici izbegavajući obrade bluz klasika i uključivao samo originalni materijal na album. Kupcima ploča se očigledno dopao odlazak od klasike, kupujući dovoljno albuma da bi je stavili među 200 najboljih albuma 1985. Iste godine Cray je napravio album sa gitaristima Albertom Collinsom i Johnnyjem Copelandom pod nazivom Showdovn, koji mu je doneo prvu nagradu Gremi. Priznanja kritičara i prodaja ploča privukli su pažnju rukovodilaca izdavačke kuće Mercury, koji su potpisali prvi veliki ugovor sa bendom.

    Uspeh je podstakao Crayevu kreativnost sa njegovim albumom Strong Persuader iz 1986. godine, jer je spojio ritam i bluz, džez i rokenrol sa zvukom bluza. Recenzent Dan Forte iz časopisa Guitar Player napisao je o albumu: S jedne strane, on ne sadrži nijednu bluz melodiju, ali s druge, sve je to bluz – bluz 80-ih. Pevač /gitarista je veran duhu žanra bez pribegavanja njegovom standardnom obliku. Korišćenje nekoliko žanrova na albumu je takođe učinilo Crayevu muziku dostupnijom široj publici; Strong Persuader je postao platinast i zaradio Crayu još jedan Gremi. Album iz 1988. Don't Be Afraid of the Dark nastavio je njegov niz uspeha tako što je osvojio zlato i takođe dobio Gremi nagradu. Iako je prodaja ploča ukazivala na jaku bazu obožavatelja Crayeve muzike, on je izrazio razočaranje što njegovi albumi nisu uspeli da dođu do velike crnačke publike. Nemamo mnogo emitovanja na urbanim radio stanicama, prokomentarisao je u Eboni Male. Mogu da razumem zašto, nije previše moderan zvuk. Ali ipak sam malo razočaran. Po Crayevom mišljenju, bluz ne privlači crnu omladinu jer je to muzika generacije njihovih roditelja; a nedostaje mu popularnost kod starije crnačke generacije jer podseća na teža vremena. Cray se takođe branio od optužbi bluz tradicionalista koji su verovali da on pretvara bluz u pop za masovnu potrošnju. Svi velikani bluza su rizikovali i razvili svoj stil, rekao je on u intervjuu za magazin People. Nisu kopirali. Usudili su se da budu drugačiji, što je ono što želimo da uradimo. Cray je istakao da, čak i ako je njegova muzika donela novinu u žanr, njegovi tekstovi su u osnovi bluz priče - priče o prevari ljubavnika i izgubljenoj ljubavi. Možda u nadi da će privući više Afroamerikanaca svojoj muzici, Cray je svom albumu iz 1990., Midnight Stroll, dao više fanki zvuk uz dodatak čuvenog dua horni Waynea Jacksona i Andrewa Lovea - poznatog kao Memphis Horns – i nekoliko novih muzičara. Kritičari i fanovi su prihvatili njegov novi zvuk. Bill Milkovski iz Down Beat-a je napisao o albumu: Robert Cray je sposoban da se izdigne iznad uljudnih radijskih emisija i isporuči pošteno do dobrote performanse koje izazivaju dušu. On kopa duboko u Midnight Stroll i dolazi do originalnog zvuka.

Dead of the night baby
We're finally alone
I'll pull up the shades
If you'll unplug the phone

Put on some music
Marvin Gaye's real nice
Once we get settled
I'll turn off the lights

Don't be afraid of the dark
Don't be afraid of the dark
I'll be there to hold you
Don't be afraid of the dark

It might be scary
Til your eyes adjust
Don't fear the shadows
Me you can trust

I'm at my best
In a pitch black room
Hold on tight baby
You'll feel the power soon

Don't be afraid of the dark
Don't be afraid of the dark
I'll be there to hold you
Don't be afraid of the dark
I'll be there to hold you
Don't be afraid of the dark

You might tremble
You might shake
Scream out loud
You may even pray

I know which moves
Suit you right
You'll beg for more
You'll forget about the night

Don't be afraid of the dark
Baby, no, no
I'll be there to hold you
Don't be afraid of the dark
I'll be there to hold you
Don't be afraid of the dark
Don't be afraid of the dark
Baby, no, no
I'll be there to hold you
Don't be afraid of the dark
I'll be there to hold you
Don't be afraid of the dark
Hey, baby, no, no, no
I'll be there to hold you
Don't be afraid of the dark

    Cray je izdao I Was Warned 1992., a zatim je izazvao pometnju u bluz zajednici kreiranjem tradicionalnog bluz albuma Shame + A Sin 1993. Bluz čistunci su pozdravili njegovo okretanje od savremenog bluza koji je njegovu karijeru učinio tradicionalnijim stilovima kao pozitivan potez. Bio je to takođe Crayov prvi album gde se pojavljuje i kao producent, a on je iskoristio kreativnu slobodu da dobije ono što je nazvao a funkier barroom blues sound. Da bi postigao ovaj efekat, Cray je namerno podesio neke od klavirskih žica i uklonio glavu bas bubnja iz seta bubnjeva. Takođe je pozvao svog starog prijatelja Alberta Collinsa da mu se pridruži na jednoj od pesama kao njegov prvi gost na gitari. Crayov album Some Rainy Morning iz 1995. takođe je samostalno producirao uz Merkjurijevu podršku. Kao i kod Shame + A Sin, najnoviji album je ponudio oštriji, smanjeniji zvuk. On se odrekao dela horne kako bi omogućio veću spontanost u snimanju, a neke od numera su isečene uživo. Cray je povezao svoj uticaj kao producenta sa izraženijim bluz i R&B zvukom albuma; uz punu kreativnu kontrolu, uspeo je da proširi zvuk dva žanra u kojima je najviše uživao. Album Sweet Potato Pie iz 1997. bio je njegov poslednji album za izdavačku kuću Mercury.

     Cray je odlučio da prekine svoju 13-godišnju saradnju sa Mercuryjem krajem 1990-ih kako bi dalje proširio svoje kreativne granice sa nezavisnom etiketom Rykodisc. Rezultat je bio album Take Your Shoes Off, objavljen 1999. Cray je prepustio produkciju Steveu Jordanu, koji je odlučio da prikaže glatke vokalne stilove bluz muzičara, a ne njegov rad na gitari. Jordan je za Bilbord magazin rekao: Svi o njemu misle kao o gitaristi koji zaista ume da peva, ali i on je zaista sjajan pevač. I to je ono što sam pokušao da pokažem ljudima. Proizvod je bio mnogo duhovitiji od prethodnih albuma i nije uključivao mnoge Crayjeve gitarske solo deonice. Recenzent People je album nazvao Uronjenjem glavom u prve poznate vode soul muzike 60-ih i 70-ih, sa svojim vokalom sa ukusom gospela i fanki ritmovima u tradiciji Otisa Redinga i Al Greena. Tradicionalno sa sedištem u oblasti Bay, Robert Cray i njegov bend snimili su album u studiju u Nešvilu. Recenzenti su primetili Memphis zvuk albuma, koji je video povratak Memphis Hornsa. Album je osvojio nagradu Gremi za najbolji savremeni bluz album. Takođe je obeležena 25. godišnjica Robert Cray benda. Jordan je ponovo bio na čelu Crayevog albuma iz 2001. Should a Been Home. Crayov duboki glas privukao je pažnju, a činjenica da njegov rad na gitari nije bio u fokusu dala je ostalim članovima benda veću slobodu da eksperimentišu sa sopstvenim instrumentima. Iste godine, Merkjuri je ponovo objavio Crayov debi album Who’s Been Talkin’ kao deo svog Blues Classics: Remastered & Revisited.

I pity the fool, I said, "I pity the fool"
I pity the fool, I said, "I pity the fool"
That falls in love with you and expects you be true"
Oh, I pity the fool

Look at the people
I know you're wonderin? what they're doin?
They're just standin? there
Watchin' you make a fool of me

Look at the people
I know you're wonderin' what they're doin'
Yeah, just standin' there
Watchin' you making a fool of me

Oh, I pity the fool
I pity the fool that falls in love with you
Whoa, I pity the fool
I pity the fool that falls in love with you

She'll break your heart one day
And then she?ll laugh and walk away
Oh, I pity the fool

Look at the people
I know you're wonderin? what they're doin?
They're just standin? there
Watchin? you make a fool of me

Look at the people
I know you're wonderin' what they're doin'
Yeah, they're just standin' there
Watchin' you make a fool of me

Oh, I pity the fool
I pity the fool
Yeah, yeah, yeah, yeah
Yeah, yeah, yeah, yeah

Oh fool, I pity the fool
Oh, I pity the fool

    Nakon što su snimili Should a Been Home, Cray i njegov bend su samostalno snimili album. Time Will Tell je objavljen 2003. godine kada je bend potpisao ugovor sa Sanctuary Records. Cray je delio produkcijske dužnosti na albumu sa svojim klavijaturistom Jimom Pughom. Takođe je delio obaveze pisanja sa svojim kolegama iz benda. Pesme na albumu su napisali Pugh, kao i bubnjar Kevin Hayes i njegova sestra Bonnie Hayes. Time Will repertoar je proširio Crayov već progresivni bluz repertoar kako bi uključio naglaske na mnoge druge muzičke stilove. Up in the Sky ima Craya koji svira električnu gitaru dok ga prati gudački kvartet Turtle. Distant Shore ima latinski ukus, dok je Your Pal pod uticajem sviranja horne bivših članova Sly and the Family Stone Jerryja Martinija i Cinthyje Robinson. Ne samo da je album testirao muzičke poteze benda, već je označio i Crayov prvi poduhvat u političkim komentarima sa njegovom pesmom Survivor i Pughovom kompozicijom Distant Shore. Uzbuđenje saradnje i eksperimentisanja navelo je Craya da kaže u saopštenju za štampu na veb stranici Sanctuary Records:

Bilo je trenutaka tokom snimanja ove ploče kada nisam bio siguran da li će se određene ideje ili zvuci uklapati, ali sam držao jezik za zubima i samo pustio da stvari padnu kako su krenule. I sada sam uzbuđen, jer zaista mislim da imamo dobru ploču. Skoro kao da počinjemo iznova, kao da smo novi bend.

      Crayeva impresivna karijera u muzici uključila je mnoge vrhunce. Radio je sa muzičkim legendama kao što su B.B. King, Tina Turner, Eric Clapton, Keith Richards, Chuck Berry, Maddy Waters, John Lee Hooker i Willie Dixon. Skoro svi njegovi albumi su ili nominovani ili su osvojili nagradu Gremi. Njegove pesme su se takođe pojavljivale u filmovima Kada muškarac voli ženu (1994), Istina o mačkama i psima (1996) i Majka (1997). Nikada se ne zadovoljavajući sviranjem bluza na isti način dva puta, Crayove smele inovacije su ga postavile na vrh bluz poslovanja.