AKIRA KUROSAWA: SNOVI (1990.)

 AKIRA KUROSAWA: SNOVI (1990.)

 

    Akira Kurosawa, japanski filmski reditelj, scenarista i producent, bio je jedan od najkreativnijih i najoriginalnijih autora japanske i svetske kinematografije. Zahvaljujući svojoj složenoj autorskoj ličnosti i nadmoći kojom je vladao dramskim strukturama svojih filmskih remek-dela, na zapadu su ga zvali Šekspirom savremenog filma, dok je u rodnom Japanu dobio autoritativni nadimak Imperator.

 

    Kao emotivna, sentimentalana osoba, Kurosava se inspirisao neposrednim zbivanjima iz sopstvenog okruženja. U njegovom načinu strukturisanja filmske materije prelama se tradicija i inovacija, tipično japansko i usvojeno zapadnjačko, patetično i cinično, intuitivno i smišljeno, plastično i sublimirano, silina energije i rafiniranost stila, niz kontradikcija, dijalektički spregnutih autentičnošću njegovog raskošnog talenta. Karakterisali su ga čvrsta i jasna priča, sa snažnim motivima i karakteristikama. Multivizionom tehnikom snimanja, sa više kamera u isto vreme, iz različitih uglova, pojačavao je prisustvo treće dimenzije u sugerisanom prostoru, izoštravajući sliku i viziju sveta o kojem je govorio. Sliku i viziju sveta o kojem je govorio i u vlastite snove pretvorio, odlazeći, da bi zauvek ostao samo sa onima koji još uvek umeju da se dive... Pre nego što je otišao, uspeo je u formi osam kratkih filmova vizualizirati vlastite snove, snove koji su mu se često vraćali, kao unikatno filmsko iskustvo, neku vrstu vizuelne lirike ili likovne poetike.

 

   Tokom devedesetih godina, poslednje decenije života, Kurosava snima još 3 filma, mnogo ličnija u odnosu na prethodnike. Snovi (1990.) su bili serija vinjeta temeljenih na vlastitim snovima. Predstavljali su film urađen po scenariju i režiji samog Akira Kurosawe. Sastavljeni su iz 8 delova koji predstavljaju 8 snova autora. Priče (snovi) govore o životnim gubicima, borbi i povratku. Kurosava poput slikara, izvanrednim filmskim jezikom, ekranizuje snoliku priču koja počinje sa dečakom od 5 godina, a završava se čovekom od 103 godine. Film crpi snagu iz teme o čitanju budućnosti na osnovu signala i simbola koji se pojavljuju u snu. Snovi su obavijeni velom mistike i kao takvi su plodno tlo za razne spekulacije. Onirički motivi prisutni u filmu su znatiželja, pohlepa, vitalnost, grižnja savesti, nedostižnost,  prolaznost, a ono što povezuje većinu snova izvesni je osećaj straha koji se javlja u različitim rasponima i oblicima. Strah je prisutan i kod dečaka koji vođen znatiželjom kradom posmatra čovekolike lisice u šumi, kao i kod čoveka u postapokaliptičnom svetu demona i divovskog cveća. Kao impozantno vizuelno iskustvo, film nudi široki spektar boja – od raskošnih i šarolikih boja krajolika u cvatu do tmurnih boja spaljene i devastirane zemlje. Za razliku od jave, u snovima nemamo osnovnu orijentacijsku kontrolu, već tragamo teško objašnjivim putevima vlastite podsvesti. Tako ni Kurosawini likovi u filmu nemaju spomenutu kontrolu, već u čudu prate, lutaju, beže, skrivaju se, bore se, dive se nekim pojavama koje određuju njihovo kretanje i ponašanje. Kao stranci u novom i potpuno nepoznatom ambijentu, nalaze se u podređenom položaju, a takve su i kompozicije – mnoštvo totala i polutotala u kojima je pojedinac tek deo monumentalnog prizora. Osim što su bliži planovi retki, retki su i prizori interijera; radnja se uglavnom odvija u eksterijerima što možemo povezati sa širokim i otvorenim prostorom Kurosawine bogate mašte i vizionarstva koje je demonstrirao u mnoštvu svojih filmova.

 

    Kurosavini Snovi predstavljaju čarobnu seriju vinjeta iz različitih perioda autorovog života, a po žanru pripadaju magijskom realizmu. Kroz idealistički pristup, delom satkan od japanskog folklora, film je prožet spektrom jakih emocija poput krivice, straha i smrti koje čine Kurosavine noćne more i govore o njegovoj razočaranosti društvom upropašćenim ljudskom glupošću. Od ranih detinjih strahova, preko snažnih sekvenci koje eksploatišu antiratni idealizam i ogromni emotivni naboj, proučavanja duše umetnika i ljudske gluposti kojom čovek sam sebe uništava, do priča o harmoniji sveta tišine i prirode oslobođene od balasta tehnologije, proteže se Kurosavin neobični, snoliki svet, satkan od apstrakcije, jedinstvene magije, fantazija i simbola, prepun jakih emocija i neuhvatljivih idealističkih stremljenja koja se, uglavnom, raspršuju na surovoj zbilji sveta.

 

By Dragan Uzelac