DINAH WASHINGTON: (1924.-1963.)

 

DINAH WASHINGTON: (1924.-1963.)

 

Bluz i džez kraljica nežnog srca

 

... You made me leave my happy home

you took my love and now you’re gone

since i feel for you

Love brings such misery and pain

i guess i’ll never be the same

since i feel for you

It’s too bad, it’s too sad

i’m in love with you

you loved me, than you snubbed me

but why can i do

i’m still in love with you

i guess i’ll never see the light

i get the blues about every night

since i feel for you ...

 

     Najbolja pevačica džeza i još sijaset pravaca: bluza, ritam i bluza, soula, bi bapa, svinga, gospela, spirituala, pop muzike. Rođena kao Ruth Lee Jones, 29. avgusta 1924. godine, u mestu Tuscaloosa, Alabama, USA, umrla veoma mlada kao legendarna Dinah koja peva blues, 14. decembra 1963. godine u Detroitu.

    Ruth Lee Jones, rođena u Alabami, odrasla je u baptističkoj porodici u Chicagu, pevajući i svirajući klavir u horu u lokalnoj crkvi te brzo postajući vešta u karakterističnim gospel ritmovima, sinkopiranim ritmovima i kliznim notama (blue tonovi, koji predstavljaju nejasne ili glissando tonove, negde između sniženih i prirodnih, koji proizilaze iz načina pevanja bluesa i koji u intervalima neprimetno prelaze (klize) između dura i mola). U petnaestoj godini izvela je pesmu I Can't Face The Music na lokalnom amaterskom takmičenju koje je bilo domaćin u čikaškom Regal Theatreu, pobedila i uskoro nastupala u noćnim klubovima u Chicagu, poput Dave's Rhumboogie i Downbeat Room hotela Sherman (nastupala je s legendarnim jazz pijanistom Fats Wallerom).

Now you say you're lonely
you cry the long night through
well, you can cry me a river
cry me a river
i cried a river over you
now you say you're sorry
for being so untrue
well, you can cry me a river
cry me a river
i cried a river over you

    Njezin se proboj dogodio 1942. godine kada je primetio Joe Glaser, menadžer Louisa Armstronga, dok je pevala u baru Garrick. Na Glaserovu preporuku pridružila se bendu Lionela Hamptona 1943. godine, uzevši ime Dinah Washington, koje joj je dao ili Glaser ili Joe Sherman, vlasnik Garrick Bara, u što niko nije sasvim siguran. Godine 1943. Washington je snimila blues seansu s malim ansamblom izvučenim iz Hamptonovog benda. Snimila je potom pesmu Evil Gal Blues koja je postala hit. Nakon tri godine u bendu Hamptona, popularnost Washingtonove je rasla i počela je voditi R&B setove.Washington je na sesijama 1946 snimila album Slick Chick (On The Mellow Side) za Mercury Records; bluesy osećaj ove ploče bio je predložak za veći deo njene buduće karijere. Kao samostalna umetnica u godinama koje su sledile, postigla je zapažen uspeh, postigavši ​​impresivan broj hitova na R&B lestvicama, uključujući Ain't Misbehavin 1948. i Am I Aso Too Much, koji su bili na vrhu R&B-a lista kasnije te godine. Tokom sledeće četiri godine gotovo nikada nije silazila s R&B lestvica, a Baby Get Lost postao je njezin drugi snimak broj jedan 1949. godine. Washington je stekla širu popularnost glavnim uspehom na Billboard pop lestvici sa svojim snimkama iz 1950. I Wanna Be Loved, koji je dosegao 22. mesto. Među mnogim vrhunskim albumima u njezinoj karijeri bio je Dinah Jams (1954.), snimljen s Cliffordom Brownom i Maxom Roachom. To je razdoblje uključivalo sesije s impresivnim nizom muzičara, poput Ben Webstera, Clifforda Browna, Clarka Terryja, Cannonball Adderleyja, Jimmyja Cobba, Maxa Roacha, Wyntona Kellyja i Joea Zawinula, koji će s Washingtonovom putovati i snimati od 1959. do 1961. godine. Kad je 1959. godine objavila svoju verziju pesme Dorses Brothers What A Difference A Day Makes, ploče koja je zauzela 8. mesto na pop lestvicama, Washington je smatrana uglednim mainstream umetnikom. Washington nikad nije napustila svoju prvu ljubav prema jazzu i često joj se vraćala na jazz festivalima; njezin nastup sa pesmom All Of Me iz 1959. godine, u filmu Jazz On A Summer's Day (1959.), snimljen na festivalu u Newportu, savršeno je pokazao njene vokalne vrednosti, talenat i posvećenost muzici. Iako je bila poznata kao Queen of the Blues, u svojoj kasnijoj karijeri postala je i istaknuta pevačica pop standarda. Njezine neusporedive glasovne mogućnosti i interpretativne veštine pomogle su da svaki njezin standard postane jedinstven, poput recimo numere When I fall in love, koja je snimljena u izdanju Victora Younga i Edwarda Heymana 1961. Godine.

     Legendarna lejdi Washington gotovo je sama samcata vratila na scenu tradiciju blues kraljica (nastupima četrdesetih godina). Karijeru je započela kao obožavateljica još jedne istinske legende - harlemskog anđela, jazz dive Billie Holiday, a završila uspesima sa hitovima na pop lestvici poput već pomenute What a difference a day makes. Redovno su je najavljivali kao kraljicu bluesa i većina uspešnih pevačica koje su dolazile, uključujući i Esther Phillips, Ruth Brown i Etta James, započele su karijeru strogo sledeći lady Washington.

 

... What a difference a day made

twenty-four little hours

brought the sun and the flowers

where there used to be rain.

My yesterday was blue, dear

today i’m part of you, dear

my lonely nights are through, dear

since you said you were mine.

What a difference a day makes

there’s rainbow before me

sky above can’t be stormy

since that moment of bliss, that thrilling, kiss ...

 

       Ona je svoj najveći pop uspeh postigla pri kraju karijere, no njezino je najuticajnije razdoblje bilo krajem 40.-ih i tokom ranih 50.-ih. Njena dominacija na lestvicama R&B započela je 1948. s baladom o nesretno zaljubljenoj ženi Am i asking too much, a 1949. je usledio moćni blues Baby get lost. Nakon izvrsnog Long John bluesa, još 20 njenih pesama je tokom sledećih pet godina završilo na Billboardovim top ten lestvicama. Uporedo sa jazz i pop pesmama, uvek se iznova vraćala bluesu i 1952. dospela na 4. mesto standardom Trouble in mind. Godine 1957. godine snimila je The Fats Waller Songbook, a kasnije iste godine The Bessie Smith Songbook, te je učvrstila dodeljeni joj naziv Queen of the Blues. Jedan od njenih poslednjih albuma bio je Back to the blues, na kojem se nalaze obrade bluz standarda poput How long, how long Leroya Carra i Key to the highway Big Bill Broonzya.

 

... Alone, alone with a sky of romance above

i’m alone, alone on a night that was meant for love.

Here must be someone waiting, Lord, who feels the way i do

whoever you are, please tell me are you, are you alone?

Alone on this night that me too could share alone

alone with your kiss that could make me care,

and when you come i’ll promise to be your very own, yeah,alone...

    Život Dinah Washington izvan scene, kao i život mnogih vrhunskih umetnica i zvezda pre i posle nje bio je veoma složen i buran, obeležen raskalašnošću i autodestrukcijom. Živela je brzo, vremenom sve raskalašnije i autodestruktivnije, stalno je bila u pokretu. Ljudi koji su je poznavali znali su da bi mogla biti budna celu noć do 8 sati ujutro, a zatim snimati u 10 sati ujutro. Uzela bi tablete za spavanje kako bi smirila nemirni um i naspavala se, a volela je piti brendi kad nije snimala. Ali to nije bio najgori deo života zvezde. Pored problema sa snom, Dinah je  bila duboko nezadovoljna svojim izgledom (viškom kilograma koji su se gomilali usred neurednog i preteranog života, konzumiranja sve veće količine alkohola i narkotika). Pevačica je uzimala ogromne količine dijetalnih tableta, pa čak i koristila opasne inekcije žive, za koje je verovala da crpe vodu iz tela.  Nevolje u spavanju i nesigurnost doveli su Washington do još jednog poroka: alkohola. Uvek zabavnu i strastvenu devojku, umetničku dušu punu života  piće je polako odvodilo na opasnu teritoriju (kao i mnoge slavne umetnike pre nje). Vremenom je Washington postala toliko ovisna o alkoholu da bi tokom svojih snimanja pila šampanjac. Toliko da su je ponekad morali voditi van kako bi je spasili da se ne spotakne. Bila je udata osam puta, a boreći se s težinom veći deo svog života, tragično je okončala od posledica fatalnog srčanog udara u 39. godini, potaknutog kombinacijom dijetalnih tableta, alkohola i sedativa (u decembru 1963. Dinah Washington je otišla u Detroit provesti Božić s Dickom Laneom (svojim poslednjim suprugom) i njegovom decom. Par je tokom noći zajedno gledao televiziju, a Lane je potom zadremao nekoliko sati. Kada se probudio  njegova voljena supruga Dinah ležala je u nesvesti na podu. Kraljica bluza je zauvek otišla zbog slučajnog predoziranja tabletama za spavanje. Imala je samo 39 godina).

Yes, Willow weep for me
Willow weep for me
Bend your branches green along the stream that runs to sea
Listen to my plea
Listen willow and weep for me

Yes, Gone my lovers dream
Lovely summer dream
Gone and left me here to weep my tears into the stream
Sad as I can be
Hear me willow and weep for me

Oh, Whisper to the wind and say that love's a sin
Leave my heart a-breaking, and making a moan
Murmur to the night to hide her starry light
So none will find me sighing, crying all alone

Oh, willow weep tree
Weeping sympathy
Bend your branches down along the ground and cover me
When the shadows fall, bend over willow and weep for me

Whisper to the wind and say that love is sin
Leave my heart a-breaking, and making a moan
Murmur to the night to hide her starry light
So none will find me sighing and crying all alone

Yes, willow weep tree
Weeping sympathy
Bend your branches down along the ground and cover me
When the shadows fall, bend over willow and weep for me
Yes

 

       Dinah Washington je otvorila put mnogim pevačima. Bila je inspiracija za pevače poput Raya Charlesa, Little Esther Phillips, a najpoznatije, za Arethu Franklin. Franklin je čak snimila tribute album za Washington obrađujući njene najpoznatije pesme. Među novijim pevačima, sada već pokojna Amy Winehouse priznala je da joj je Washington bila boginja i da je imala velik uticaj na njeno pevanje.  

Namesto epiloga    

      Ako vam se život ne svodi na jurcanje za novcem, karijerom i zgrtanjem nepotrebnih stvari, otrova za dušu, ako volite muziku i predivan osećaj bogatstva da ugodite sebi i bližnjima lirskim bluz i džez osećanjima muzike i poslušate Since i feel for you u izvođenju lejdi Washington – nagrada koja u tim trenucima ispunjava dušu i srce neprofitabilnim feelingom vredna je svakog truda, odricanja, iskušenja i žrtve u životu. Vredna je trenutka koji svemu daje dublji smisao i nadživljava nas u našoj materijalnoj prolaznosti, obeležava poput poteza četkice vrhunskog umetnika na platnu života i duše ispunjene srećom davanja, nesebičnog delenja lepote i ponovnog rađanja kroz umiranje za druge i umetnost. Vredna je trenutka lirskog ugođaja vanvremene lepote, nežnosti, dodira topline i neizrecivosti osećanja koji vibrira i dira dušu svakog iole senzibilnog slušaoca, ljubitelja muzike i muzičkog nadahnuća koji se oseti u glasu Dinah Washington dok izvodi besmrtne numere poput Willow weep for me, Cry me a river, What a differce a day made i Since i feel for you.

 

     U beskraju kosmosa, umetničkog ili bilo kog drugog, postoje mnoge vrste zvezda – male, koje blistaju sjajno i dugo, i velike ... one najveće, koje eksplodiraju kao supernova neizrecivo blještavim intenzitetom rađajući nakon vlastitog odlaska neke nove, čudesne svetove. Dinah Washington, Queen of the Blues, pripadala je ovoj drugoj, veličanstvenoj vrsti zvezda koje najsjajnije bljesnu i brzo sagore, ostavljajući za sobom neizbrisiv trag u beskraju vremena.

 

by Dragan Uzelac, alone with your dreams, 2014-07-31.