ROMAN POLANSKI: PISAC IZ SENKE (2010.)

 

ROMAN POLANSKI: PISAC IZ SENKE (2010.)

 

     Film Pisac iz senke (2010.), predstavljapolitički triler Romana Polanskog, za koji je scenario napisao zajedno sa Robertom Harisom, autorom romana po kojem je film i snimljen. Glavnu ulogu tumači briljantni Juan Mekgregor.

 

    U pozadini intrigantnog i napetog trilera Polanski gradi atmosferu jezive tame, one vrste zloslutnog mraka tako karakterističnog samo za njega – atmosfere koja ga odvaja iz mora sličnih autora i filmova i uzdiže na pijedestal najvećih, lako prepoznatljivih i harizmatičnih predvodnika.

 

    Poznati britanski pisac (Mekgregor) koji piše u ime drugih, kao pisac iz senke, pristaje da dovrši memoare kontraverznog, bivšeg premijera Britanije Adama Langa (Pirs Brosnan).

 

    Međutim, projekat kao da je uklet od samog početka, između ostalog i zbog toga što je piščev prethodnik na projektu pisanja memoara, Langov bliski saradnik, nastradao pod čudnim i nikad do kraja razjašnjenim okolnostima. Pisac iz senke odlazi u kuću na ostrvu u blizini istočne obale SAD kako bi tamo započeo pisanje. Na dan njegovog dolaska jedan britanski političar optužuje Langa da je odgovoran za hapšenje osumnjičenih za terorizam i za njihovu tajnu predaju CIA koja ih je mučila. Tokom rada na knjizi pisac počinje da otkriva niz detalja koji Langa povezuju sa CIA-om i nalazi da je na iste tragove naišao njegov nastradali prethodnik, u čijem se rukopisu možda nalaze tajne informacije za rasvetljavanje afere.

 

    Mračno kolo zakulisnih radnji lagano se odmotava, omča oko pisca se sve više steže istovremeno sa razotkrivanjem tajanstvenog koda cele priče i... na pragu konačnog otkrića istine pisac strada. Polanski majstorski gradi zloslutnu atmosferu mračnog sveta političkih intriga, zakulisnih radnji i misterioznih ubistava hičkokovskom magijom tajnovitosti i neočekivanih obrta, dok statičkim kadrovima i kamernim scenama dovodi svog junaka do osećaja klaustrofobičnosti i teskobe. Sva ta jeza napetosti, straha, mraka i neizvesnosti oblikovana je vešto smeštanjem radnje na malo ostrvo (na kojem se nalazi rezidencija bivšeg premijera) unutar sivila ohlađene atmosfere mora i jeze samotnosti enetrijera Langove kuće. Unutar 128 minuta izuzetno nelagodne atmosfere (sa sjajnim rolama Mekgregora kao pisca upletenog u košmarnu aferu i Pirsa Brosnana kao profesionalno elegantnog bivšeg premijera Langa), uz malu pomoć Aleksandra Depla, kao kompozitora čija muzika doprinosi hičkokovskoj napetosti trenutka i direktora fotografije Pavela Edelmana koji tamnim, olovno-sivim bojama neba i tamnim tonovima mora okružuje zloslutnu magiju ostrva unutar koje se odvija radnja, Roman Polanski, u stilu svojih klasika iz sedamdesetih, uspeva da svojom cinično-distanciranim pogledom na svet još jednom veoma moćno naslika klaustrofiju, mrak izolacije, apsurda i otuđenosti modernog društva i unutar njega pojedinca bez ikakve nade osuđenog na propast – uspeva da naslika nasilnost i užast modernog društva alijenacije koje proždire svojom tamom svaku nadu čoveka u potrazi za smislom i tračkom bilo kakve svetlosti. Neizvesnost i sumorna atmosfera potka su koja prožima ovaj moćan i napet triler, uvlačeći nas, po ko zna koji put u svet bez nade i kafkijanskog mraka Romana Polanskog.

 

    Sam kraj filma, čudesni kadar unutar kojeg mukotrpno sakupljani spisi razasuti (nakon ubistva pisca) lepršaju sablasnom (gotovo praznom) ulicom u mučnoj atmosferi nasilne smrti i agonije ljudske nemoći da se izbori sa prokletstvom zle sudbe i pozadinskim silama mraka, čista je antologija filmske umetnosti, kvintesencija stvaralaštva ukletog filmadžije Polanskog.  Krajnji rezultat svega je napeto, neizvesno i sumorno, stilski potkovano remek-delo.

 

    Čovek kojem je majka umrla u nacističkom logoru, čiju su trudnu ženu, glumicu Šeron Tejt, izmasakrirali pripadnici satanističke sekte Čarlsa Mensona (u noći između 8. i 9. avgusta 1969. godine, u njenom stanu u Kaliforniji) i koji je osuđen za seks sa maloletnicom dao je svetu filma jedan od najmračnijih opusa – upozoravajuću, zastrašujuću sliku sveta ljudskog ludila, otuđenja, vlasti demona nad čovekom, nasilja, perverzija i destruktivnih poremećaja ljudskog uma spremnog na svirepi zločin – bez emocija i ikakvog saosećanja.

 

    Tamne strane modernog, samoživog i bezbožnog sveta i ljudske ličnosti zasijale su na filmskom platnu zahvaljujući najviše oštrom oku i spretnim rukama slavnog umetnika – kontroverznog i smelog filmskog reditelja Romana Polanskog, ostajući zauvek kao upozorenje svetu koji se odrekao lepote, humanosti, Boga i saosećanja zarad materijalističke koristi i sebičnosti. Mada okrutan, groteskan i prepun crnog humora i voajerizma, svet Romana Polanskog ponudio je neku vrstu drugačije lepote, alternativu ograničavajućim zidovima  stana i zidovima u ljudskim glavama, lepotu izazova i želje da se svet šokantnošću napokon vrati pod okrilje humanosti, lepote i ljubavi.

 

    Svet filma sa Romanom Polanskim dobio je jednog jedinstvenog poetu, jednog mračnog i ukletog poetu pokretnih slika koji je hrabro uronio u sablasni svet tmine ljudske duše, naslikavši ga svojim napetim kadrovima na filmskom platnu besmrtnosti. Potezom kamere od kojeg se ledi dah i krv u žilama filmofila.

 

By Dragan Uzelac